Uit de Stentor van 7-1-’24 (https://shorturl.at/wCNOU)

Zijn kinderen vragen wanneer hij nou eens met pensioen gaat. Maar Franke Remerie weet niet van ophouden. De 66-jarige Warnsvelder wil Nederland er compleet anders uit laten zien. ,,Iedereen die een beetje ogen in z’n hoofd heeft, ziet dat het landschap eenvormiger is geworden.”

Franke Remerie doet de deur van zijn boerderij in het Achterhoekse buitengebied open. Zijn honden komen nieuwsgierig kijken naar het bezoek. Amper bekomen van een bezoekje aan de tandarts doet de Warnsvelder, oprichter van de landbouwvernieuwers van Land van Ons, een nieuw plan uit de doeken. De Groene Sprong heeft Remerie het gedoopt. Het is een lijst van zes maatregelen waarmee de pionier ons landschap compleet wil veranderen (zie kader). Zodanig, dat de noodlijdende natuur weer floreert en de stikstofcrisis verleden tijd is. Hij hoopt dat overheid en burgers zich volop bij deze ideeën aansluiten.

Tijd is schaars

,,Ik was dit eigenlijk niet van plan”, zegt Remerie. Want tijd is schaars in zijn leven. Twee dagen per week is hij ‘oppasopa’ en hij heeft een ‘eenmanszaak’ als projectmanager, terwijl hij ook een jaartje ouder wordt. Zijn kinderen vragen hem weleens: wanneer ga je nou met pensioen? Een verplichte rustperiode leek hem een duwtje die kant op te geven. ,,Ik werd begin 2023 ziek, dubbele longontsteking. Toen heb ik tegen Land van Ons gezegd: ik ga er een half jaar tussenuit. Die tijd had ik nodig, want het waren tropenjaren.”

Echt gas terugnemen zat er niet in. ,,We waren op vakantie in Oostenrijk, toen het landbouwakkoord net was geklapt (juni 2023, red.). Ik was eruit en had niet heel veel trek me erin te verdiepen. Maar op de camping hadden we wat koude, regenachtige dagen. Toen heb ik toch dat rapport doorgeworsteld. En ik vond het eigenlijk heel teleurstellend. Het was vlees noch vis. Vanuit de landbouwsector begreep ik heel goed dat het is geklapt. Ze konden met het akkoord echt niet terug naar de achterban.”

,,De hele wereld zat aan tafel, maar de burgers niet. Dat is vreemd, want een groot deel van ons land is in gebruik als landbouwgebied. Waarom zouden burgers niet betrokken mogen worden bij hoe dat ingericht moet worden? Toen heb ik mijn ideeën op een papiertje geschreven.”

Worden die burgers nu niet betrokken dan? Zijn boeren geen burgers?
,,Boeren zijn ook burgers, maar boeren zaten daar aan tafel omdat ze een economisch belang hebben. Landbouwgrond heeft ook twee andere functies: het bepaalt onze landschapsbeleving en het is belangrijk voor de biodiversiteit. Twee onderwerpen, waar andere burgers ook belang aan hechten.”

,,Iedereen die een beetje ogen in z’n hoofd heeft, ziet dat het landschap eenvormiger is geworden. Vroeger werd er één keer per jaar gehooid, nu zes keer per jaar. Het is dus ook veel drukker geworden. Je moet bijna stekeblind zijn geweest om het niet te zien. Is het nou echt zo ingewikkeld om het te veranderen?”

,,De overheid heeft het ingewikkelde probleem van de landbouw teruggebracht tot de uitstoot van stikstof. Maar alles hangt met elkaar samen. De grondprijzen gaan alleen maar omhoog. Woningbouw wordt zo alsmaar duurder, maar ook voor jonge boeren is het steeds lastiger een bedrijf te starten. Bestaande boeren worden haast gedwongen intensief te produceren. Ze hebben immers geleend om er grond bij te kopen.”

Hoe realistisch zijn je ideeën?
,,Tja, weet je: laat de politiek maar met betere ideeën komen. Dat is ze de afgelopen jaren niet gelukt. Het is een samenhangend pakket, waarbij we geen geld besteden aan de uitkoop van boeren of het subsidiëren van de intensieve landbouw, maar we alle middelen inzetten om alle boeren te helpen een omslag te maken. De kracht is dat deze maatregelen niet zijn gekoppeld aan een bepaalde politieke partij. Want voordat je het weet, word je in een bepaalde hoek geduwd. Volgens mij zitten we als land op oplossingen te wachten. En niet op vage maatregelen, die misschien over vijftien jaar een keer resultaat hebben. Ik vind dat al deze maatregelen verplicht moeten worden. We hebben een stok achter de deur nodig om in beweging te komen.’’

,,Er zijn geen financiële overwegingen om het niet te doen. Deze maatregelen zijn veel goedkoper dan al die plannen die de provincies hebben. Daar hebben ze miljarden voor nodig. Dit levert op korte termijn resultaat op. Je bent een dief van je eigen portemonnee als je niet doet.”

Bereik je hier alle groepen mee? Of alleen de mensen die toch al groen denken?
,,Het zal eerst om die tweede groep gaan. Want die heeft er al affiniteit mee. Maar ik vind het ook belangrijk anderen erbij te betrekken. Maar als het over vergroening gaat, denk ik dat er niet eens zulke heel grote verschillen zijn. Iedereen vindt groen leuk.”

Dat Remerie met deze plannen komt, is niet verrassend. Hij put uit ervaring. Bijna vier jaar geleden stond hij aan de wieg van het Land van Ons. Met de coöperatie wilde hij 15% van alle grond van boeren opkopen om daar weer natuurvriendelijk op te gaan verbouwen. “De politiek was toen ook al handelingsverlegen”, zegt Remerie daar nu over. ,,Maar het probleem is zelfs nog veel ouder. Het stamt al uit de zeventiger jaren. Ik kan de krantenknipsels er nog bij pakken waarin de stikstofproblematiek werd besproken. En dat partijen riepen dat het eens moest worden opgelost.”

Waarom kom je er dan nu pas mee?
,,Ik zit nu in een bepaalde levensfase. Net als iedereen heb ik een tijd gehad waarin ik geld moest verdienen, de kinderen moest opvoeden en het huis wilde verbouwen. Als je daar druk mee bent, zie je deze problemen misschien ook, maar dan besteed je daar niet zestig uur van je tijd aan. Daar heb je domweg de energie niet voor. nNu heb ik soms een déjà vu. Het is nog niet opgelost. Het is te veel pappen en nathouden. Dat heeft te maken met het feit dat we politiek verdeeld zijn, maar het heeft ook te maken met politiek leiderschap. We zijn nu alleen bezig met brandjes blussen en incidentenpolitiek.”

,,De drempel om dit soort initiatieven als burger te ontwikkelen, is best hoog. Terwijl onze maatschappij draait op die initiatieven. Het is het cement van onze samenleving. Vaak zijn ze lokaal, van de muziekvereniging tot de voetbalclub.”

Met het Land van Ons heb je al eerder initiatief genomen. Is het geworden wat je ervan had verwacht?
,,We kunnen nog steeds percelen aankopen, bereiken daar ook resultaten mee. In die zin is het een succes. Maar ik had wel harder willen groeien. En eigenlijk wilde ik dat de mensen die kapitaal investeerden daar financieel voordeel uit hadden kunnen halen. Nu is het zo dat je inteert op wat je inlegt. Heel veel mensen vinden dat niet erg. Maar ik kan me voorstellen dat het begint te wringen met de hoge inflatie. Dat is ook begrijpelijk. We zitten als mens zo in elkaar. Maar het moet niet zo zijn dat mensen ervoor gestraft worden dat ze iets goeds doen met hun geld.”

Was Land van Ons voor boeren wel lucratief?
,,In eerste instantie werd er afhoudend gekeken. ‘Wat zijn dit nou weer voor geitenwollensokken?’, dachten ze. Toen ze in de gaten hadden dat het het ging om mensen die echt geïnteresseerd waren in het boerenbestaan en de problemen waarmee ze worstelen, ontstond er waardering. Als we een stuk grond hadden gekocht, stonden boeren altijd in de rij om mee te doen. Dat is nooit een probleem geweest. Ze zien ook dat wij jongere boeren aan een bedrijf en grond helpen. Ze zien dat ik niet alleen een beleidsnota schrijf, maar dat ik ook echt bereid ben met mijn poten in de klei te staan.”

Dat zeggen politici, zoals Caroline van der Plas, ook vaak. Waarom ben je zelf niet de politiek ingegaan?
,,Er zitten bij heel veel partijen goeie ideeën, maar er zitten bij heel veel partijen ook slechte ideeën. Ik ben geen aanhanger van een bepaalde partij. Elke vier jaar moet ik weer worden overgehaald toch maar te gaan stemmen. Ik zou als politicus heel ongeduldig worden, binnen een dag ruzie hebben. Het zijn allemaal van die partijstrijdjes. Mensen zitten in een bepaald hok en mogen het daarom niet met een ander eens zijn. Daar ben ik niet zo van.”

En wat als De Groene Sprong mislukt?
,,We zullen zien waar het schip strandt. Als veel mensen achter je staan, kunnen politici het ook niet meer negeren. Je hebt als burger best een krachtige positie, maar omdat we zo versnipperd zijn, moeten we erg ons best doen een vuist te maken.”

,,Als dit mislukt, kan ik met pensioen, zoals mijn kinderen willen”, zegt Remerie met een glimlach, wetend dat het er niet van komt. ,,Het is heel gezond met je hoofd bezig te zijn. Dat kan ook bij de voetbalclub zijn. Of bij een of andere leesgroep. Je moet niet achter de geraniums gaan zitten. Dat past niet bij mij.”